Uitsluiten van bedrijfsmatige aansprakelijkheid
Geplaatst op: 08-12-2021, 13:27:55
Het is één van de belangrijkste juridische aandachtspunten voor een ondernemer. Het beperken of uitsluiten van de aansprakelijkheid richting klanten en relaties voor gebrekkige nakoming. Helaas besteden veel bedrijven hier pas aandacht aan als het conflict al is ontstaan. Dat resulteert niet zelden in volledige of onverwachte aansprakelijkheid, met alle gevolgen van dien. Hieronder geven wij advies over hoe u uw aansprakelijkheid als onderneming het beste kunt uitsluiten of beperken en voor welke valkuilen u uit moet kijken.
Hoe beperk ik het beste de aansprakelijkheid van mijn bedrijf?
De beste manier is natuurlijk volledig leveren en voldoen aan de afspraken en verwachtingen van uw klanten. Helaas leven we niet in zo’n perfecte wereld, dus is het belangrijk om te anticiperen op problemen met nakoming. Hieronder een aantal adviezen om de aansprakelijkheid te beperken:
- De manier om het risico op aansprakelijkheidsclaims te beperken is allereerst duidelijke afspraken te maken over wat u precies gaat leveren aan producten of diensten. Zorg dat dit goed wordt beschreven in de hoofdovereenkomst, de opdrachtbevestiging, orderbevestiging etc.
- Verder is het van belang om in uw algemene voorwaarden duidelijke procedurele en termijn afspraken te maken over het reclameren over leveringen van diensten of producten. Het recht van reclame wordt dit ook wel genoemd.
- Verder is het van belang om uw aansprakelijkheid voor de gebrekkige nakoming (levering van producten en uitvoering van diensten) te beperken c.q. uit te sluiten.; dat gebeurt met het zogenaamde ‘exoneratiebeding’ in uw algemene voorwaarden. Dit is de bepaling waarmee u de wettelijke en contractuele aansprakelijkheid van uw onderneming tegenover uw contractspartij kan verkleinen, of zelfs uitsluiten.
- Tot slot is het handig om een bedrijfs- of beroepsaansprakelijkheidsverzekering af te sluiten voor de gevallen waarbij uw onderneming naar alle waarschijnlijkheid niet kan ontkomen aan haar aansprakelijkheid en een gerechtelijke procedure van uw wederpartij kansrijk is. Uw verzekeraar zou deze schade dan moeten vergoeden aan de wederpartij om een procedure af te wenden. Dit is het geval waarin u bijv. toerekenbaar tekortschiet en de directe schade moet vergoeden of wanneer u de inkoopvoorwaarden van uw klanten moet accepteren en u uw aansprakelijkheid niet heeft kunnen uitsluiten.
- Een belangrijk aandachtspunt daarbij is dat u altijd uw algemene voorwaarden, en dan met name uw exoneratiebeding, goed moet afstemmen met uw verzekeraar. In die gevallen waarin u niet uw algemene voorwaarden kunt opleggen aan uw klant, maar de inkoopvoorwaarden van uw klant moet accepteren, is het ook handig om even overleg te hebben met een jurist en uw verzekeraar. U haalt vaak méér aansprakelijkheid naar binnen dan nodig. Daarover kan onderhandeld worden.
Valkuil #1: te vergaande uitsluiting van aansprakelijkheid
Uitgangspunt in Nederland is dat contractspartijen alles in de overeenkomst mogen afspreken wat ze willen. Er is zogeheten ‘contractsvrijheid’. Zolang beide partijen het maar eens zijn met de inhoud van de overeenkomst. Dit geldt alleen voor B2B-relaties en in veel mindere mate voor contracten met consumenten. Consumenten zijn wettelijk goed beschermd. De wet kent een lijst met bepalingen die altijd oneerlijk zijn in B2C-relaties en ook een lijst met bepalingen die worden vermoed oneerlijk te zijn (zwarte en grijze lijst). Een beding dat de schadevergoedingsplicht ongelijk verdeeld is bijvoorbeeld al een beding dat op de zwarte lijst staat. In het vervolg van deze blog hebben we het over de voorwaarden in een B2B-relatie.
Uitzonderingen op deze contractsvrijheid zijn er ook:
- een bepaling mag niet in strijd zijn met de wet, openbare orde of goede zeden
- schade door opzet of bewuste roekeloosheid mag nooit worden uitgesloten
- een bepaling kan verder worden vernietigd door de rechter als deze onaanvaardbaar/ onredelijk of onbillijk is, of als er misbruik van omstandigheden wordt gemaakt. Redelijkheid en billijkheid zijn natuurlijk vage normen. Daarom hangt het vaak sterk af van de omstandigheden van het geval of een bepaald exoneratiebeding geldig of ongeldig is. Van dat laatste kan sprake zijn als er een grote afhankelijkheid is van de ene partij jegens de andere partij
Veel voorkomende varianten van uitsluiting van aansprakelijkheid zijn:
- Alles uitsluiten, behoudens opzet of bewuste roekeloosheid
- Uitsluiten boven het verzekerde bedrag
- Beperken tot opdrachtsom
- Indirecte schade uitsluiten
Natuurlijk wil elk bedrijf het liefst tot € 0,- aansprakelijk zijn voor schade van een ander, maar zoals we hierboven hebben kunnen lezen, is het uitsluiten van de aansprakelijkheid een delicaat werkje. Als een bedrijf zijn hand overspeelt door teveel aansprakelijkheid uit te sluiten kan de hele bepaling vernietigd worden door de rechter. In dat geval dient het bedrijf mogelijk alle schade te vergoeden van zijn contractspartij. Als u te weinig of met verkeerde bewoordingen uitsluit, bent u wellicht onnodig te veel aansprakelijk. Laat u daarom bijstaan door een jurist wat betreft het opstellen van het exoneratiebeding.
Valkuil #2: algemene voorwaarden en uitsluiting aansprakelijkheid zijn niet rechtsgeldig van toepassing op de contractuele relatie
In de praktijk komt het vaak voor; een ondernemer heeft een mooie set algemene voorwaarden, met een aantal sterk en goed geformuleerde exoneratiebeding, maar heeft deze niet of verkeerd van toepassing verklaard. Dan is de ondernemer alsnog volledig aansprakelijk.
De wet stelt namelijk een tweetal eisen aan algemene voorwaarden.
- De contractspartij moet bekend zijn met de algemene voorwaarden en dus de uitsluiting van aansprakelijkheid; en
- De contractspartij moet akkoord gaan met deze algemene voorwaarden met uitsluiting van aansprakelijkheid. Dit laatste kan stilzwijgend.
Voorbeeld casus waar het fout ging
Bedrijf A levert meerdere keren per jaar zijn producten aan Bedrijf B. Na elke levering stuurt A een factuur aan B met daarin de mededeling dat de algemene voorwaarden van toepassing zijn. In die mail zit ook netjes een kopie van de algemene voorwaarden. Dit gaat een paar jaar goed, totdat er iets mis blijkt te zijn met de producten van A. B lijdt hierdoor veel schade, zowel directe als indirecte schade. A had de aansprakelijkheid uitgesloten voor deze schade in zijn algemene voorwaarden. B beroept zich er echter op dat hij hier nooit mee akkoord is gegaan en krijgt in het algemeen vaak gelijk. Op de factuur is het van toepassing verklaren van de algemene voorwaarden in principe te laat.
Advies: zorg er dus voor dat de algemene voorwaarden voorafgaand aan de overeenkomst van toepassing worden verklaard. Maar dan bent u er nog niet, want de contractspartij moet uiteraard ook bekend zijn met de inhoud van de algemene voorwaarden. Stuur de algemene voorwaarden daarom als pdf document mee en verwijs hiernaar. Dit kan in de offerte, in de overeenkomst of in de opdrachtbevestiging. Zorg er in ieder geval voor dat dit alles gebeurt voordat de producten al zijn geleverd, of de dienst (gedeeltelijk) is verricht.
Tip: voeg de algemene voorwaarden toe aan de website. Verklaar de algemene voorwaarden van toepassing door verwijzing naar de weblink en stuur ook een pdf van de algemene voorwaarden mee via de e-mail. Dan heeft u altijd voldoende bewijs. Overigens als u meerdere malen zaken doet met dezelfde partij, hoeft u maar een keer de set mee te sturen (tenzij de inhoud verandert, dan moet u ook de nieuwe set toezenden).
Het formuleren van het exoneratiebeding
De geldigheid van het exoneratiebeding is niet alleen afhankelijk van welke aansprakelijkheid wordt uitgesloten, maar ook hoe het exoneratiebeding is geformuleerd. Het contractenrecht is gespecialiseerd werk en juridische fouten kunnen grote gevolgen hebben.
De contractspartij legt haar algemene voorwaarden op.
Wat nou als de contractspartij haar eigen algemene inkoopvoorwaarden van toepassing verklaart? In dat geval is het belangrijk dat u die algemene voorwaarden uitdrukkelijk van de hand wijst en uw eigen voorwaarden van toepassing verklaart. Degene die als laatste haar voorwaarden van toepassing verklaart, wint de strijd.
Natuurlijk bent u niet altijd in de positie om uw algemene voorwaarden erdoor te drukken. In de praktijk denken ondernemers vaak dat algemene inkoopvoorwaarden niet onderhandelbaar zijn. Dat is gelukkig niet het geval.
Advies: Onze ervaring is dat er altijd onderhandeld kan worden over de aansprakelijkheid. Als de contractuele belangen groot zijn en de contractwaarde hoog, raden wij u aan om in gesprek te gaan met de contractspartij om tot een werkbaar compromis te komen. Wij zijn gewend om te onderhandelen over het beperken van de aansprakelijkheid en over andere (on)redelijke bedingen. Laat u daarom bijstaan door een jurist. Better safe than sorry.
Bron: bijdrage van 2 december 2021 door The Legal Company op www.accountancyvanmorgen.nl